Η ΕΕ έχει πρόβλημα με αυτές τις τρεις χώρες
Υπάρχει η πεποίθηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι είναι καλύτερο όταν άλλες χώρες προσπαθούν να ενταχθούν σε αυτήν ή να συναλλάσσονται μαζί της, αλλά όχι απαραίτητα αφού γίνουν μέλη.
Η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία παραβίασαν ανοιχτά τους ευρωπαϊκούς και παγκόσμιους κανόνες εμπορίου δηλώνοντας ότι θα μπλοκάρουν τις εισαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία, τη χώρα που ήταν η πιο σημαντική υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ από το 2004 και το πρώτο κύμα χωρών από το πρώην σοβιετικό μπλοκ ( που περιλαμβάνει τις τρεις αναφερόμενες χώρες).
Η Ουκρανία δεν είναι έτοιμη να καθίσει και να παραμείνει σιωπηλή για να διατηρήσει την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και απείλησε αμέσως με άμεσα αντίποινα και κίνηση διαδικασιών εναντίον αυτών των τριών χωρών ενώπιον του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Λαμβάνοντας υπόψη τη στρατηγική επιταγή της υποστήριξης του Κιέβου και το πομπώδες σόου που έκαναν σε μια αυτάρεσκη ατμόσφαιρα οι ευρωπαίοι πολιτικοί πέρυσι, όταν άνοιξαν τις αγορές τους για εισαγωγή αγαθών από την Ουκρανία μετά την εισβολή στη Ρωσία, η σημερινή κατάσταση πραγματικά χαλάει την εντύπωση.
Αξίζει επίσης να τονιστεί ότι η σκόπιμη παραβίαση του νόμου θα μπορούσε εν μέρει να είναι ένα εσωτερικό σόου για τους ενδιαφερόμενους εγχώριους αγρότες, ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι διεξάγονται εκλογές τόσο στην Πολωνία όσο και στη Σλοβακία αυτόν τον μήνα.
Εάν συμβαίνει αυτό, η σύγκρουση θα μπορούσε να τερματιστεί χωρίς έναν παράτυπο εμπορικό πόλεμο ή ακόμη και χωρίς διαδικασίες ενώπιον του ΠΟΕ. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν αυτές οι κυβερνήσεις δεν είναι φανταστικά, δεδομένου του αντίκτυπου που θα μπορούσε να έχει ο ανταγωνισμός από τους παραγωγούς σιτηρών παγκόσμιας κλάσης της Ουκρανίας.
Ωστόσο, υπήρχε ήδη μία προσπάθεια επίλυσης αυτού του προβλήματος και οδήγησε σε μια συμφωνία που απέτυχε. Τα τέσσερα ανατολικοευρωπαϊκά μέλη της ΕΕ – τα τρία σημερινά ανυπότακτα συν τη Βουλγαρία – εμπόδισαν τις ουκρανικές εισαγωγές σιτηρών νωρίτερα αυτό το έτος.
Γρήγορη συμφωνία
Μετά από σύντομες διαπραγματεύσεις, τον Μάιο η ΕΕ κατέληξε σε μια συγκεχυμένη και βιαστική ενδιάμεση συμφωνία που περιελάμβανε περιορισμούς στις εισαγωγές για αυτές τις χώρες (που επεκτάθηκε στη Ρουμανία), η οποία από μόνη της αντιπροσώπευε παραβίαση της αρχής της ενιαίας αγοράς. Αυτοί οι περιορισμοί καταργήθηκαν πρόσφατα, όταν η Ουκρανία αποδέχθηκε εθελοντικούς περιορισμούς στις εξαγωγές, αλλά η Βαρσοβία, η Βουδαπέστη και η Μπρατισλάβα καταπάτησαν αυτή τη συμφωνία από την πλευρά της ΕΕ.
Οι κυβερνήσεις της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, φυσικά, ανησυχούν εδώ και καιρό την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και άλλα μέλη της ΕΕ με τη στάση τους απέναντι στο κράτος δικαίου στις χώρες τους, ιδίως όσον αφορά τις δίκαιες εκλογές και την ανεξάρτητη δικαιοσύνη. Οι εκρήξεις τους έχουν κλονίσει την παραδοσιακή πεποίθηση ότι η ένταξη στην ΕΕ θέτει αμετάκλητα τις χώρες στον δρόμο της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Η ειρωνεία είναι ότι αυτά τα γεγονότα έχουν προφανείς συνέπειες για την ένταξη της ίδιας της Ουκρανίας, λαμβάνοντας υπόψη την αδύναμη κρατική ικανότητα και την ενδημική διαφθορά που κυριαρχεί σε αυτή τη χώρα. Αλλά ακόμη και για την πολωνική κυβέρνηση του κόμματος Pravo i Pravda και τον Ούγγρο πρωθυπουργό Viktor Orbán, μια τέτοια ανοιχτή περιφρόνηση των υποχρεώσεων στην ενιαία αγορά της ΕΕ και τις υποχρεώσεις εξωτερικού εμπορίου, παρά την επιτρεπτική παράκαμψη των κανόνων από τις Βρυξέλλες, αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο βήμα. Ακόμη.
Φυσικά, η ΕΕ δεν είναι η μόνη δύναμη που δυσκολεύεται να ευθυγραμμίσει τις εμπορικές και γεωπολιτικές της στρατηγικές. Το Κογκρέσο και η κοινή γνώμη εμποδίζουν τις ΗΠΑ να συνάψουν ουσιαστικές προτιμησιακές εμπορικές συμφωνίες, ακόμη και στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, όπου θα μπορούσε να βοηθήσει στον περιορισμό της κινεζικής επιρροής.
Αλλά τουλάχιστον οι ΗΠΑ έχουν σοβαρή στρατιωτική ισχύ: το Κίεβο εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξη του αμερικανικού στρατού. Όσον αφορά την ΕΕ, παρά την ξαφνική επέκταση των γεωπολιτικών της φιλοδοξιών μετά τη ρωσική εισβολή, το εμπόριο παραμένει ένα από τα κύρια μέσα για την επέκταση της επιρροής στο εξωτερικό.
Για λίγη περισσότερη ειρωνεία, ας θυμίσουμε ότι η κρίση για την εμπορική συμφωνία μεταξύ της Ουκρανίας και της ΕΕ προκάλεσε τον Βλαντιμίρ Πούτιν να προσαρτήσει την Κριμαία το 2014.
Εσωτερικές αδυναμίες
Αν και έχει προχωρήσει περισσότερο και ταχύτερα στην επιβολή εμπορικών και οικονομικών κυρώσεων στη Μόσχα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην ιστορία της, η ΕΕ έχει επίσης δείξει ορισμένες εσωτερικές αδυναμίες. Ένας μικρότερος αριθμός κρατών μελών εμπόδισε την ΕΕ να εντείνει περαιτέρω την πίεση – ειδικά η Ελλάδα, η οποία αντιτάχθηκε στους νέους εμπορικούς περιορισμούς με τη Ρωσία για να βοηθήσει τους πλοιοκτήτες της.
Ας είμαστε ξεκάθαροι: ο αποκλεισμός των εξαγωγών σιτηρών από την Ουκρανία δεν θα επηρεάσει τις πολεμικές προσπάθειες του Κιέβου , ούτε θα αναγκάσει τον Πρόεδρο Volodymyr Zelensky να εγκαταλείψει την ένταξη στην ΕΕ με αηδία και να στραφεί στην αγκαλιά του Πούτιν. Αλλά αυτό που είναι πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για την αξιοπιστία της ΕΕ εδώ και δεκαετίες δεν έχει δημιουργήσει μια πιο συνεκτική, βασισμένη σε κανόνες απάντηση.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ουκρανίας – μιας μεγάλης και φτωχής χώρας με αδύναμη διακυβέρνηση αλλά εξαιρετικά ανταγωνιστικούς αγρότες – θα καθιστούσαν πάντα δύσκολη την ένταξη στην Ένωση.
Είναι πολύ πιθανό ότι τα καθήκοντα και τα προνόμια που συνοδεύουν την ένταξη στην ΕΕ θα πρέπει να αναθεωρηθούν κατά τη διαδικασία ένταξης και είναι πιθανό να δημιουργηθούν νέες κατηγορίες μελών.
Θα χρειαστεί πολλή ευρηματικότητα και καλή θέληση. Οι τρεις γείτονες της Ουκρανίας που παραβίασαν τη συμφωνία και απέρριψαν ανοιχτά τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς νόμους για το δικό τους βραχυπρόθεσμο κέρδος πρέπει να γνωρίζουν ότι αυτός δεν είναι ο σωστός τρόπος.
Φωτογραφία: shutterstock, art jazz
...