Τα σκουπίδια δεν γνωρίζουν σύνορα: Τα απόβλητα από τη Γερμανία έφτασαν στην Αρκτική
Μια νέα μελέτη για τα απορρίμματα στην περιοχή της Αρκτικής δείχνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των απορριμμάτων είναι πλαστικά και σχετίζονται με το ψάρεμα. Προέρχεται κυρίως από τις γύρω χώρες, Ρωσία και Νορβηγία – αλλά έρχεται και από τη Γερμανία.
Τα πλαστικά απόβλητα υπάρχουν σε όλα τα οικοσυστήματα του πλανήτη και έχουν φτάσει ακόμη και σε απομακρυσμένες αρκτικές περιοχές. Είναι αραιοκατοικημένοι και άλλοι άνθρωποι σπάνια έρχονται εκεί, εκτός από ψαρόβαρκες και πολύ λιγότερο συχνά – επιστημονικές αποστολές. Όμως πρόσφατα, τα τουριστικά ταξίδια στις περιοχές της Αρκτικής έχουν γίνει πιο συχνά. Και έτσι γεννήθηκε ο συνδυασμός ωραίου και χρήσιμου.
Οι τουρίστες ως Πολίτες Επιστήμονες
Οι τουρίστες της Αρκτικής ήταν αυτοί που, ως Citizen Science, βοήθησαν στη δημιουργία μιας πρόσφατα δημοσιευμένης μελέτης για τα σκουπίδια στην περιοχή της Αρκτικής.
Επειδή όταν πρόκειται για επιστημονικές αναλύσεις των τύπων και της προέλευσης των απορριμμάτων στις περιοχές της Αρκτικής, οι επιστήμονες βασίστηκαν κυρίως σε μοντέλα υπολογιστών, αλλά τα εμπειρικά δεδομένα ήταν σπάνια – που σημαίνει ότι σχεδόν κανένας από τους επιστήμονες δεν έχει πάει στην περιοχή και δεν έχει δει τα μάτια ή τα χέρια μάζεψαν αυτά τα απόβλητα και μετά τα ανέλυσαν.
Οι τουρίστες ήταν τα μάτια και τα χέρια του επιστήμονα και με λίγες οδηγίες παρείχαν το εμπειρικό υλικό για τη μελέτη των απορριμμάτων. Τα αντικείμενα βρέθηκαν σε 14 παραλίες του νορβηγικού αρχιπελάγους Svalbard κατά τη διάρκεια εκδρομών κρουαζιέρας μεταξύ 2016 και 2021 σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Alfred Wegener (AVI).
Εκδρομές για τουρίστες-πολίτες-επιστήμονες διοργάνωσε η ξεναγός Birgit Lutz, με την υποστήριξη του πληρώματος του πλοίου. Αυτή η συνεργασία με επιστήμονες προτάθηκε από την ίδια, η οποία είναι και η συν-συγγραφέας της μελέτης, γιατί στο παρελθόν είχε πραγματοποιήσει δράσεις καθαρισμού σκουπιδιών σε εκδρομές και ήθελε να βοηθήσει επιστήμονες. Είχε διαβάσει προηγουμένως αναφορές των μέσων ενημέρωσης για συντρίμμια που επιπλέουν στα νερά της Αρκτικής, εμπνευσμένες από μια δημοσίευση του 2016 από τη συν-συγγραφέα της μελέτης Melanie Bergman et al.
Ένα ερευνητικό πρωτόκολλο αναπτύχθηκε από κοινού μέσω τηλεδιάσκεψης για να γίνει εφικτό για ομάδες τουριστών στην Αρκτική παραλία.
Τα περισσότερα απόβλητα σχετίζονται με το ψάρεμα και το πλαστικό
Τουρίστες-πολίτες-επιστήμονες συγκέντρωσαν συνολικά 1,62 τόνους, ή 23.000 κομμάτια απορριμμάτων. Ωστόσο, δεν ήταν όλα κατάλληλα για επιστημονική ανάλυση.
Ωστόσο, τα σκουπίδια μπορούν να περιγραφούν ως εξής: τα περισσότερα αντικείμενα, τόσο σε αριθμό όσο και σε μάζα, ήταν κατασκευασμένα από πλαστικό (80 τοις εκατό), και τα υπόλοιπα ήταν μέταλλα και άλλα υλικά.
Το μεγαλύτερο μέρος των απορριμμάτων, το 87 τοις εκατό, θα μπορούσε να αποδοθεί στο ψάρεμα, για παράδειγμα τα υπολείμματα διχτυών ψαρέματος ή μέρη πλαστικών δοχείων για τα ψάρια που αλιεύονται.
Μόνο το ένα τοις εκατό αυτών των σκουπιδιών μπορούσε να αναλυθεί κατά προέλευση – έχοντας εμπορικά σήματα ή ετικέτες. Οι τουρίστες το συσκεύασαν σε τρεις μεγάλες σακούλες του ενάμισι κυβικού και χρησίμευσε ως εμπειρικό υλικό για δύο επιστήμονες, τη Melanie Bergman και την Anna Natalie Mayer.
Οκτώ τοις εκατό των σκουπιδιών στην Αρκτική – από τη Γερμανία
Η πλειονότητα αυτών των ειδών προέρχεται από τις αρκτικές χώρες (65 τοις εκατό), κυρίως από τη Ρωσία, το 32 τοις εκατό, και τη Νορβηγία, το 16 τοις εκατό. Αλλά σχεδόν το ένα τρίτο των περιπτώσεων, το 30 τοις εκατό, ήταν ευρωπαϊκής καταγωγής, ειδικά από τη Γερμανία – οκτώ τοις εκατό. Το 5% προέρχεται από πιο μακρινές πηγές – ΗΠΑ, Κίνα, Κορέα, Βραζιλία και άλλες χώρες.
«Δεδομένου ότι η Γερμανία είναι ο πρωταθλητής Ευρώπης τόσο στην παραγωγή πλαστικών όσο και στην εξαγωγή απορριμμάτων, αυτή η σχετικά υψηλή συνεισφορά στα σκουπίδια δεν αποτελεί έκπληξη», επικρίνει ο Μπέργκμαν και προσθέτει:
«Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ξεκάθαρα ότι ακόμη και πλούσιες και περιβαλλοντικά συνειδητοποιημένες βιομηχανικές χώρες όπως η Γερμανία, που θα μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά την καλύτερη διαχείριση των απορριμμάτων, συμβάλλουν σημαντικά στη ρύπανση σε απομακρυσμένα οικοσυστήματα όπως η Αρκτική».
Βελτίωση της διαχείρισης απορριμμάτων
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα, πρέπει να βελτιωθεί η επιτόπια διαχείριση των αποβλήτων – ιδίως στα πλοία και στην αλιεία.
«Πρέπει να εργαστούμε για να διασφαλίσουμε ότι οι ψαράδες δεν πετούν τις άκρες των σχοινιών ή των διχτυών στο νερό, ότι ο εξοπλισμός τους είναι σημασμένος ή ότι απαγορεύεται η χρήση συρόμενων διχτυών επειδή μπορεί να μπερδευτούν και να παραμείνουν εκεί».
Τουλάχιστον εξίσου σημαντική είναι η μαζική μείωση της παγκόσμιας παραγωγής πλαστικού, ειδικά στις βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και της Ασίας, αφού περίπου το έντεκα τοις εκατό της παραγωγής πλαστικών καταλήγει στο νερό.
«Υπογραμμίζει για άλλη μια φορά τον επείγοντα χαρακτήρα της φιλόδοξης και νομικά δεσμευτικής Συμφωνίας του ΟΗΕ για τα Πλαστικά, η οποία βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση και πρόκειται να τεθεί σε ισχύ το 2024», είπε ο Μπέργκμαν, προσθέτοντας:
«Επιστημονικές μελέτες έχουν υπολογίσει ότι περίπου το 45 τοις εκατό της πλαστικής ρύπανσης θα μπορούσε να εξοικονομηθεί με την αντικατάστασή της με άλλα υλικά, χρησιμοποιώντας διαφορετικά συστήματα μεταφοράς ή συστήματα συλλογής και επιστροφής συσκευασιών».
Η Αρκτική ως σκουπιδότοπος
Τα πλαστικά απόβλητα φτάνουν στη θάλασσα μέσω ποταμών και μεταφέρονται με ωκεάνια ρεύματα από τον Ατλαντικό, τη Βόρεια Θάλασσα και τον Βόρειο Ειρηνικό στον Αρκτικό Ωκεανό.
Η μελέτη δείχνει επίσης ότι οι ακτές της Αρκτικής γίνονται όλο και περισσότερο ένα είδος σκουπιδιών. Αυτό μπορεί να φανεί συγκρίνοντας τα νέα δεδομένα με προηγούμενες έρευνες. Τα πλαστικά απόβλητα δημιουργούν πρόσθετα προβλήματα για τα οικοσυστήματα της Αρκτικής. Επειδή η Αρκτική θερμαίνεται τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
...